Gezocht: ondeugende mensen!
De pas opgerichte BCMB, Beroepsvereniging van cliëntondersteuners voor mensen met een beperking, had op 20 mei haar eerste Vakdag. Ze begonnen de dag met een prachtige presentatie van Jan Rotmans. Ik mocht in het middagprogramma samen met ‘collega’ Sprekende mantelzorger Annette Stekelenburg, twee workshops geven. En het leuke… de IKON maakt een soort van mini-documentaire over de leefsituatie van Annette voor hun programma ‘De Wachtkamer’. Onderdeel daarvan zijn de dingen waar zij inspiratie en energie uit haalt. Nou, uit dit soort bijeenkomsten dus, en wat is er dan leuker om ook een gesprek van ons met Jan Rotmans te filmen. Jan blijkt ons via social media goed te volgen en had nog enkele tips.
Cliënt?
Het was een mooie bijeenkomst met zo’n 300 mensen (schat ik). Toen ze me vroegen voor het geven van een workshop, was mijn eerste vraag: “Wat zijn dan toch cliëntondersteuners?” Ik ken wel maatschappelijk werkers, maar blijkbaar is een cliëntondersteuner toch weer wat anders. Jan Rotmans viel in zijn presentatie ook over het woord cliënt. Hij verwoordde het als volgt: “Door mensen te bestempelen als ‘cliënt’ maak je ze tot factor in een economische productiesysteem.” Hij noemde ook een voorbeeld van zijn eigen ziekenhuiservaring na een ernstig ongeluk. “Ik lag daar met gecompliceerde breuken, ook in mijn gezicht, en kon niets zeggen. Ik hoorde de artsen vooral spreken over mij als ‘interessante casus’. Maar ik wilde helemaal geen interessante casus zijn, ik wilde dat ze me gewoon zagen als Jan.” Denken en praten over mensen in termen van ‘cliënt’ en ‘interessante casus’ is mensen reduceren tot ‘iets’. Het schept afstand.
Het was een mooie bijeenkomst met zo’n 300 mensen (schat ik). Toen ze me vroegen voor het geven van een workshop, was mijn eerste vraag: “Wat zijn dan toch cliëntondersteuners?” Ik ken wel maatschappelijk werkers, maar blijkbaar is een cliëntondersteuner toch weer wat anders. Jan Rotmans viel in zijn presentatie ook over het woord cliënt. Hij verwoordde het als volgt: “Door mensen te bestempelen als ‘cliënt’ maak je ze tot factor in een economische productiesysteem.” Hij noemde ook een voorbeeld van zijn eigen ziekenhuiservaring na een ernstig ongeluk. “Ik lag daar met gecompliceerde breuken, ook in mijn gezicht, en kon niets zeggen. Ik hoorde de artsen vooral spreken over mij als ‘interessante casus’. Maar ik wilde helemaal geen interessante casus zijn, ik wilde dat ze me gewoon zagen als Jan.” Denken en praten over mensen in termen van ‘cliënt’ en ‘interessante casus’ is mensen reduceren tot ‘iets’. Het schept afstand.
Daarna hadden Annette en ik een apart gesprek met Jan Rotmans voor de film. Anderhalf jaar geleden had ik samen met Marjo Brouns ook al eens een gesprek met Jan op zijn werkkamer op de Universiteit. Hij bleek daar nog veel van te weten en volgt ons als ‘Sprekende mantelzorgers’. “Jullie zijn heel goed bezig en echte koplopers. Wat mij betreft mogen jullie nog wel wat ondeugender zijn als het gaat over het aan de kaak stellen van vreemde dingen in ons systeem rondom de zorg.” Fijn zo’n opsteker!
Kuddegedrag
Toen werd het lunchpauze. En daar viel me iets op. Er vormde zich een hele lange rij voor de broodjes terwijl het bij de broodjes zelf niet druk was. Bij de eerste stapel broodjes stonden mensen al te dubben welke nu te nemen, dat veroorzaakte de file. Tussen de stapels broodjes stonden bordjes, je kon dus ook gewoon tussendoor gaan en zonder rij een bordje en een broodje nemen. Ik besloot dat te doen. Vervolgens vroeg ik me af wie me zou volgen…. niemand. Een maand geleden was ik bij een congres op dezelfde locatie en daar heb ik toen echt geen rij gezien.
Toen werd het lunchpauze. En daar viel me iets op. Er vormde zich een hele lange rij voor de broodjes terwijl het bij de broodjes zelf niet druk was. Bij de eerste stapel broodjes stonden mensen al te dubben welke nu te nemen, dat veroorzaakte de file. Tussen de stapels broodjes stonden bordjes, je kon dus ook gewoon tussendoor gaan en zonder rij een bordje en een broodje nemen. Ik besloot dat te doen. Vervolgens vroeg ik me af wie me zou volgen…. niemand. Een maand geleden was ik bij een congres op dezelfde locatie en daar heb ik toen echt geen rij gezien.
Ik besloot mijn workshop met deze constatering te beginnen en ze te wijzen op hun ‘kuddegedrag’. In de loop van de workshop werd hen steeds duidelijker wat ik daarmee bedoelde en wat de impact van hun ‘kuddegedrag’ is op hun eigen werkplezier, de relatie met cliënt en diens familie. Ook bleek uit hun eigen verhalen dat het lef vraagt om ‘ondeugend’ te zijn.
Laten wij ons bevrijden!
Mijn conclusie: niet alleen cliëntondersteuners zelf, maar vooral de familie van de mensen die zij helpen, zijn gebaat bij meer ondeugendheid ten aanzien van het systeem waarin ze werken. Want doordat zij zo trouw hun formulieren willen invullen, hun checklistjes afvinken en onzinnige procedures volgen, houden ze niet alleen zichzelf, maar ook hun cliënten en hun naasten gevangen in een hopeloze bureaucratie.
Een gevangenschap dat blind maakt voor de werkelijkheid van het gewone leven. En dat is de wereld waarin die ‘cliënten’ en hun familie leven. Een wereld die steeds kleiner wordt, naarmate de houdgreep van de bureaucratie groter wordt. Gaat het leven over mensen, of gaat het leven over cliënten en ‘interessante cases’?
Meer ondeugd bevrijdt en brengt leven. Laat ons meer ondeugend zijn!
Mijn conclusie: niet alleen cliëntondersteuners zelf, maar vooral de familie van de mensen die zij helpen, zijn gebaat bij meer ondeugendheid ten aanzien van het systeem waarin ze werken. Want doordat zij zo trouw hun formulieren willen invullen, hun checklistjes afvinken en onzinnige procedures volgen, houden ze niet alleen zichzelf, maar ook hun cliënten en hun naasten gevangen in een hopeloze bureaucratie.
Een gevangenschap dat blind maakt voor de werkelijkheid van het gewone leven. En dat is de wereld waarin die ‘cliënten’ en hun familie leven. Een wereld die steeds kleiner wordt, naarmate de houdgreep van de bureaucratie groter wordt. Gaat het leven over mensen, of gaat het leven over cliënten en ‘interessante cases’?
Meer ondeugd bevrijdt en brengt leven. Laat ons meer ondeugend zijn!
Hallo Cora, gevonden: een ondeugend persoon. Jij en Jan hebben gelijk. En....ondeugend klinkt sprankelender dan moedig. Het gaat ook over de toon en de kleur van woorden, toch?
BeantwoordenVerwijderenMoedig en bezonnen!
Goed en ondeugend bezig, Sprekende Mantelzorgers! Ik doe binnenkort graag mee.
Groetjes, Wilma