Eigen regie: Wie is de baas?

Steeds meer boeit het me wat taal en woordgebruik (onbewust) teweeg kunnen brengen. Hoe we denken het over hetzelfde te hebben, maar toch hopeloos langs elkaar heen kunnen praten. Hoe taal of jargon mensen uitsluit of juist insluit. Hoe taalgebruik mensen positioneert ten opzichte van elkaar. Wat te denken van de uitspraak: "Ik wil mensen in hun eigen kracht zetten"? Of: 'Mensen hun eigen regie teruggeven'.

Verstoring van gelijkwaardigheid
Ik ben altijd op zoek naar balans en gelijkwaardigheid en ben gevoelig voor autoriteit, macht en gezag omdat dit de gelijkwaardigheid verstoort. Zo zie ik in het land van zorg- en welzijn veel ongelijkwaardig taalgebruik. Dat begint al met medisch jargon. Ik ben benieuwd wat er gebeurt als iedereen binnenkort zijn eigen electronisch patiënt dossier (EPD) kan lezen. Het lijkt me ook één van de redenen waarom inzicht van patienten in hun eigen EPD wordt tegengehouden, terwijl het zo logisch lijkt dat ik gewoon de beheerder ben van mijn eigen medische gegevens. Mijn Curriculum Vitae beheer ik toch ook zelf?

Subtieler vind ik het als professionals zeggen dat ze mensen in hun eigen kracht willen zetten. Dat gaat er impliciet van uit dat men zich sterker voelt dan degene die in de eigen kracht moet worden gezet. Met dergelijk taalgebruik positioneer je jezelf in een ongelijkwaardige positie ten opzichte van iemand anders. Iedereen heeft namelijk al eigen kracht. Die kracht wordt niet altijd gezien of even effectief ingezet, dan noemen we het 'zwakte'. Maar ook huilen, klagen, wanhoop of bedelen is een kracht. Ieder heeft zo zijn eigen kracht ontwikkeld om in zijn omgeving te overleven. Bij mij loopt er al snel een traan over mijn wangen als ik emotioneel geraakt word. Langere tijd werd dat door mijn omgeving gezien als 'zwakte'. Totdat ik het zelf ging accepteren als 'dat hoort bij mij'. Nu kan ik zien hoe krachtig het is, wat het in mijn omgeving teweeg brengt. Hoe het me helpt en bijdraagt aan gelijkwaardigheid.

Wie heeft eigenlijk de eigen regie?
Als je mensen in hun eigen kracht wilt zetten, moet je eerst weten wat die eigen kracht is.... je kunt het als hulpverlener hooguit samen met de betrokken persoon ontdekken.
'Mensen hun eigen regie teruggeven' is ook zo'n tenenkrommende uitdrukking van ongelijkheid. Eigenlijk in en in triest dat je iemands eigen regie hebt kunnen afnemen.
Ook erg is het als mensen 'eigen regie' willen inzetten. Eigen regie wordt dan gezien als instrument om een algemeen doel te bereiken. Dat doel is dan zeker niet op voorhand ook het doel van de personen die hun eigen regie weer moeten nemen. Dus wie regisseert er uiteindelijk?

Voor het nemen van eigen regie is speelruimte nodig. Dat begint bij ruimte in de persoon zelf. Een hoofd vol zorgen belemmert de mogelijkheden om zelf te regisseren. Ingewikkelde regels of terminologie belemmeren het zelfregiserend vermogen, evenals hulpverleners die je allerlei oplossingen aandragen. Ze dwingen je op zoek te gaan naar de weg in de wereld van een ander, ze verwijderen je van je eigen kracht en zelfoplossend vermogen. Ik zie het daarom als uitdaging voor mensen die 'eigen regie willen inzetten' of 'mensen in hun eigen kracht willen zetten' om te kijken welke belemmeringen ze zelf en/of met de organisatie waar ze voor werken bij hun 'clienten' opwerpen. Hoe zou je daarin ruimte kunnen creëren voor meer 'eigen regie' en meer 'eigen kracht' bij de 'cliënt'? Volgens mij vraagt het om een kijkje naar binnen met de ogen van de cliënt in plaats van de zoveelste poging de 'cliënt' te voegen naar de wensen van het nieuwste beleid.

Laat je eens leiden door de 'cliënt' in plaats van omgekeerd. Wie heeft de regie?







Reacties

  1. Nog erger wordt het als ze met deze termen willen bezuinigen. Het verkeerd gebruik van deze woorden en soms ook misbruiken stoort me mateloos omdat het zo tegenin de eigenlijke bedoeling gaat. Miek Wijnbergen

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Dit is weer een goeie, Cora.
    Wie is de baas? Degene die zegt je in je eigen kracht te willen zetten? En die zegt je eigen regie te willen teruggeven? En die zegt dat je zelfredzaam moet zijn?
    Alle mensen hebben altijd al eigen kracht en eigen regie, of je moet in een coma liggen.
    In onze samenleving zijn in de loop van de eeuwen veel wetten, wettelijke en morele regeltjes, instanties e.d gekomen. Met de intentie structuur aan te brengen, om mensen te beschermen, onrecht uit te bannen, maar tegelijkertijd ook om te heersen, mensen hun regie en eigen kracht te beknotten, onrecht te rechtvaardigen enz. Dat is dat dubbbele van die eeuwenlange institutionalisering van onze samenleving.
    Is de huidige, door de politiek ingegeven, roep om mensen in hun kracht te zetten, eigen regie terug te geven, zelfredzaam te laten zijn, revolutionair en afbraak van die institutionalisering?
    Nee. Het is ingegeven door de waan van het bezuinigen. Als de mensen zichzelf redden, minder dure instanties nodig hebben, dan is dat lekker goedkoop, het bezuinigt.
    Of dat werkelijk zo is laat ik even in het midden. Waar het mij nu om gaat is dat die roep om eigen kracht, eigen regie, zelfredzaamheid, heel verraderlijk is. Diezelfde mensen, die dat nu in het land en in de gemeenten propageren in het kader van de zogenaamde "Welzijn Nieuwe Stijl", de "Kanteling" en "keukentafelgesprekken", diezelfde mensen draaien dat hele proces gewoon weer terug als het hen zo uitkomt.
    Wat moeten we doen?
    Het Nederlandse volk zou haar eigen kracht, haar eigen regie en zelfredzaamheid in volle omvang moeten tonen. "Eigen regie, eigen kracht"? Ok, maar dan ook geen onrechtvaardige/oneerlijke belemmering daarvan. We moeten daarvoor zeer op onze hoede zijn. Ik weet zeker dat die mensen die achter hun bureau de "regeltjes" van de eigen kracht, eigen regie en zelfredzaamheid bedacht hebben, dan plotseling heel bang gaan worden.
    Begrijp me goed, ik ben niet voor anarchie, maar voor een samenleving zonder onrecht en waarin eerlijk wordt omgegaan met de eigen kracht van alle mensen.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Cora, mooie blog; heel simpel en (toch) met een diepe kern. Ikzelf heb net een blog op ZorgKaartNederland geschreven (http://blog.zorgkaartnederland.nl/2012/11/maak-de-patient-deskundig/) ben benieuwd wat je daarvan vindt. Misschien lees jij hierin het woordgebruik waarbij jij juist vraagtekens zet. Zoals jij het hierboven beschrijft zie ik die vraagtekens ook.
    Desondanks denk ik dat in het verleden de regie inderdaad is afgenomen, met aanbodgestuurde zorg; en dat "de mens" die regie nu weer terug moet krijgen om tot dialooggestuurde zorg te komen (zorgvrager en zorgprofessional bepalen in onderling overleg hoe en wat). Bovendien denk ik dat je in de eerste fase dat je zorgvrager wordt de regie kwijt bent, dat die ook maar al te vaak goedbedoeld overgenomen wordt onder het motto "wij gaan goed voor u zorgen" en dat je die regie dus terug moet krijgen. Iets wat niet vanzelf gaat, want ga er maar eens aan staan: het regisseren van het toneelstuk getiteld "leven met een chronische aandoening" is beslist geen sinecure, daar kun je best de nodige ondersteuning en begeleiding, educatie zo je wilt, bij gebruiken! Ik denk dat jij ook mijn overwegingen en pleidooi kunt volgen? En dan zitten we dus heel dicht bij elkaar op de lijn, denk ik.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Elke ik denk dat we het in de essentie met elkaar eens zijn. Jij zegt: Maak de patient deskundig. Daar gaat het voor mij ook om. Ik zal ook niet ontkennen dat je op sommige momenten de regie bewust (even) uit handen kunt/moet geven.
    De essentie is voor mij dat je er als professional altijd naar moet streven jezelf overbodig te maken, opdat mensen hun eigen leven kunnen leven, zelf om kunnen gaan met hun 'gebreken' en 'kwalen' en daarbij om hulp kunnen vragen als zij dat nodig vinden. Ook dat ze leren te herkennen en verwoorden wat ze daarbij echt nodig hebben. Daar kunnen professionals wel degelijk een rol in spelen. Dat vraagt om ruimte om écht te kunnen luisteren, de mogelijkheid om maatwerk te leveren en ook de ruimte om te zien dat wat jij als een probleem ziet, voor de ander helemaal geen probleem hoeft te zijn.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Prachtig blog weer Cora, je verwoord het weer erg treffend en helder. Tja, dat taalgebruik dat is een hele essentiële. Zoals in een van de reactie bij mijn blog stond: "de een heeft het over broodbeleg, de ander over pindakaas en hagelslag..." .Het begint volgens mij bij het besef dat we als eerste op zoek moeten naar een gezamenlijke taal (zorgvrager/mantelzorger aan de ene kant en zorg-en-welzijnmensen aan de andere kant). En dan pas wie doet wat en hoe.

    Hetgeen je schrijft over eigen regie raakt me in mijn hart, prachtig. Want van wie is die eigen regie, is die altijd al geweest? Het lijkt alsof gezegd wordt: Zo doe het nu maar zelf, want ik heb het lang genoeg gedaan,want ik wil het niet meer doen, want ik heb er geen geld meer voor, want ik ben het zat enz.
    Het voelt als dwang op deze manier, terwijl ik ervan overtuigd ben dat door ander taalgebruik of andere insteek, mensen veel dichter bij hun eigen regie brengt. Ik geloof dat iedereen eigen regie wil en dat velen dat ook kunnen. Laat mensen zien dat ze dit kunnen i.p.v. vooral te roepen dat ze dit moeten. Dat is voor mij de andere, juiste insteek.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Iemand wijst me op het volgende filmpje waarin lector Lineke Verkooijen iets zegt over Eigen regie: http://www.youtube.com/watch?v=_oybUFxlNU8&feature=youtube_gdata_player

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Hai Cora, ja, ik denk dat we zo aardig op 1 lijn komen! Het enige dat ik nog zou willen toevoegen is de kracht van dialooggestuurde zorg, waarbij de professional dus niet "overbodig" is zoals jij zegt, maar náást de zorgvrager staat en waarbij in samenspraak ieders wensen, verwachtingen en kunnen wordt afgestemd zodat optimale zorg geboden/ontvangen wordt. Wat mij betreft is dat ultiem: dialooggestuurde zorg. En dat vraagt om een zorgverlener die voldoet aan alle eigenschappen die jij hierboven benoemt en om een zorgvrager die regie heeft en zichelf managet, dmv educatie.
    Ben overigens ook benieuwd wat je van mijn andere blog vindt, "Floor is te duur" ook op ZorgKaart Nederland: http://blog.zorgkaartnederland.nl/2012/08/floor-is-te-duur/ Ook dit ligt in het verlengde van alles wat we hierboven beschreven...

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Elke, ik zeg niet dat de professional overbodig is, maar dat hij/zij er naar zou moeten streven zichzelf overbodig te maken, tot het moment dat ie weer nodig is. Ik bedoel dus mensen niet afhankelijk te maken van een professional, maar er telkens weer bewust voor te kiezen om de professional in te schakelen als dat gewenst is. Daarmee ligt de regie dus bij de patient. Ik heb je blog gelezen 'Floor is te duur'.Voor mij is dat een andere situatie. Jullie voeren de regie voor Floor, ze is nog een kind. Je doet dat in samenspraak met de artsen omdat zij kennis van de technische mogelijkheden hebben. Maar primair hebben jullie als ouders de regie omdat je er voor kiest dit allemaal aan te gaan. De artsen bieden de mogelijkheden, de verzekeraar en Awbz maken het financieel mogelijk en bepalen daarmee eigenlijk het aantal knoppen waar je als regisseurs aan kunt draaien. Als Floor echt te duur wordt, wordt het aantal knoppen verder beperkt, maar jullie blijven als ouders de regisseur omdat je ook nog zou kunnen kiezen voor het laten ontwikkelen van nog niet bestaande knoppen, of voor een eindreis naar de Zuidpool. Beetje rechtlijnig gezegd, ik snap dat het zo simpel niet ligt.

      Verwijderen
  8. De eigen regie teruggeven vind ik ook een misplaatst taalgebruik. Zelf hanteer ik liever de woorden 'mensen de zelfregie terug laten vinden/nemen'. Vaak is hen de regie, zeker in de GGZ wereld, tot op zekere hoogte afgenomen, bewust of onbewust door professionals. Het is belangrijk dat professionals met termen als 'eigen kracht' en 'eigen regie' ook daadwerkelijk weten wat deze inhouden, want vaak zijn professionals nog onvoldoende met herselgericht denken bekend...

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ha Helen, mooi dat terug laten vinden/nemen van zelfregie. Ik weet wat je bedoelt maar je spreekt in mijn ogen nog steeds vanuit de professional met de ander als 'meewerkend' voorwerp. Wat als iemand dat helemaal niet wil? Moet je eigenlijk niet zeggen: 'Mensen helpen om de zelfregie weer te vinden/nemen'?
      De uitdrukking 'herstelgericht denken' vind ik ook prachtig. Ook daar denk ik wel te begrijpen wat je bedoelt, maar wat is 'herstel'? Weer terug naar de oude of vanuit acceptatie van gebrek op zoek naar nieuwe mogelijkheden? En wie bepaalt dan de richting?
      Ik moet dan denken aan schrijfster Annemarie Postma die vertelde tot haar puberteit bezig te zijn geweest met het overwinnen en bestrijden van haar handicaps. Totdat het moment kwam dat ze niet meer wilde vechten tegen die handicaps, maar gewoon wilde accepteren dat ze in een rolstoel zat en kijken wat de mogelijkheden mét die rolstoel waren. Die verandering van focus van vechten voor herstel, naar andere mogelijkheden maakt zóveel verschil.

      Verwijderen
  9. Je hebt weer mooi gesproken Cora! Ik herken me helemaal in wat je schrijft en ervaart. Ik krijg ook altijd kriebels als ik hoor dat mensen het zo mooi vinden 'als ze anderen in hun kracht zetten'. Dat kun je helegaar niet :-).
    Ja je eigen innerlijke ruimte daar draait het om. Kun je helemaal zijn bij wat de ander ervaart, wat het ook is..? Vaak komen we dan ons eigen ongemak tegen als mens en precies daar gaan we REageren. Omdat er iets in ons zelf wordt geraakt en we daar niet vrij zijn. We gaan dan weg van onze eigen gevoelde ervaring en gaan óf helpen (zorgen) of we 'vertrekken' (uit contact).
    Zo zijn er ook mensen die eerst iets uitsluiten of iets visualiseren om zelf in hun kracht te kunnen staan. Zeker zal dat wel behulpzaam zijn voor de mensen die dat doen en dus nodig hebben. Het is echter ook een onbewuste boodschap die je naar jezelf en dus ook aan de ander geeft. 'Ik ben niet oké zoals ik ben'.
    Als je kunt zijn met je eigen ervaring en dus draagkracht ervaart, ben je in contact met de liefde voor jezelf. Van daaruit kun je er ook zijn voor de ander. Als ik me bijv. onzeker mag voelen zonder daarvoor de ander nodig te hebben, iets van de ander te willen, en er mee kan zijn, er gewaar van te zijn en erin kan ontspannen dan nodig ik de ander uit zich ook onzeker te mogen voelen. Is dat niet kracht(ig) :-) ? Prachtig!
    En niemand is helemaal vrij. We zijn allemaal mensen met allerlei ervaringen in ons leven. Wat we kunnen oefenen is gewaarzijn, aanwezig zijn, mindfull zijn en vrijer worden door ons te bevrijden van gevangenschap van niet of niet geheel geleefde ervaringen. Daarmee ontwikkelen we innerlijke ruimte en onze innerlijke houding naar ons zelf en dus ook naar anderen zal veranderen.
    Mijn intentie is (nieuwe) diensten te richten op de maatschappelijke thema's van nu: eigen kracht, eigen regie, mens centraal, zelfredzaamheid, presentiebenadering etc.
    Ze zullen gericht zijn op de eigen innerlijke houding.. dat zul je begrijpen.. en op vertrouwen. Het nodigt mensen uit de eigen wijsheid als basis te ervaren en te laten ontvouwen.
    Dank je wel Cora voor het delen, je inspiratie, ervaring en wijsheid!

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Hoi Cora,

    Ik heb je vanmiddag ontmoet in Ede.
    Zal vanavond even jou blog gaan lezen.
    Vond je openhartigheid zo fijn en mooi om te horen.

    Het beste en zal gedurig hier even spieken.

    Groeten Brenda Boon

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dank je Brenda. Heb ook even op jouw blog gekeken. Schrijven helpt he?

      Verwijderen

Een reactie posten