Mag het een beetje minder?

Toen ik deze week een boze Greta Thunberg de klimaatvergadering van de Verenigde Naties in New York zag toespreken zei ik: "Dit is helemaal fout, dit gaat veel te ver."
Eigenlijk waren dat ook de woorden die Greta tegen de wereld zei, maar ik schrok van de heftigheid van Greta. De blik waarmee ze de zaal aankeek. De afschuw die ik daarin las maakte me bang. Ik luisterde niet verder.

Wie heeft er gelijk?
In de dagen die volgden waren de fans van Greta nog feller, de tegenstanders leken vol van haat. Het is precies die polarisatie die me bang maakt. Als je niet voor iets bent, dan ben je er tegen, zo lijkt het. Maar zo is het niet!

Ik ben voor de redelijkheid, het gesprek, de dialoog. De vele kanten van de waarheid. Ik kan het in de media nauwelijks nog vinden. Op regenachtige dagen zoals vandaag maakt dat me wat weemoedig.
Wat ben ik dan blij als ik opeens een filmpje* voorbij zie komen waarin Damiaan Denys verklaart waarom de wereld om mij heen zo in paniek lijkt, waarom men zo bang is en alles onder controle probeert te houden. Wat dus niet lukt, wat een onmogelijkheid is. "Elke keer dat we aan controle winnen, verliezen we aan vrijheid" zegt hij. "Angst is het gevoel van controleverlies."

Moreel kompas
In een ander filmpje wat ik van hem zie spreekt hij over het uitbesteden van controle aan instanties. En die instanties lukt het niet om de complexe wereld onder controle te krijgen. Dat maakt ons nog angstiger.
Maar hoe zit het dan met zelfcontrole? Hebben wij nog controle over onszelf? Of mag alles wat niet nadrukkelijk verboden is? Hebben wij niet een moreel kompas?

Ik denk dat Greta een heel groot moreel kompas heeft. Greta doet een beroep op dat morele kompas van de wereldleiders. Mooi, maar het klimaat is wel heel veelomvattend. Overheden vertalen dat in beleid en regels. Soms lijkt alles opeens een 'klimaatmaatregel'. Dat werkt bedreigend, velen zien het als inperking van hun vrijheid. Trump houdt daar sowieso niet van en verwoordt het onderbuik gevoel van velen. Dit allesomvattende spanningsveld is voor mij te groot om te behappen, ik haak af.

Mag het een beetje minder? 
Zou Trump geïnteresseerd zijn in wat Greta beweegt? Zou Greta willen weten waar Trump en al die andere mensen zo bang voor zijn? Zouden ze daar eens met elkaar in een open gesprek kunnen gaan? Misschien zou het hen verbazen.
Laten we het over geluk hebben. Vrij zijn om te doen waar je hart naar uitgaat. Nieuwsgierig zijn naar elkaar, vrij om je te verwonderen en te verbazen. Volgens mij komen we dan in een wereld waarin minder juist meer is. En misschien is het klimaat daar wel het meeste mee geholpen. In ieder geval ons leefklimaat!
Dan ben ik weer aangehaakt.

Nota bene

Van 1990 tot 2000 werkte ik als milieuadviseur bij een groot adviesbureau. De landelijke slogan was toen: 'Een beter milieu begint bij jezelf.' Daar geloof ik nog steeds in, ook als je het 'klimaat' noemt. En ja, de overheid moet het maken van betere keuzes door burgers en bedrijven vergemakkelijken door passend beleid. Beleid vertaald in wetten, regels, financieringsbeleid, belastingen.
Er is nog een wereld te winnen... en dat begint bij wat je eet, hoe je reist, hoe je woont, je kleding en al die andere spullen die je koopt. Mag het een beetje minder? Daar kun je vandaag zelf al mee beginnen.

*zondag 29 september 2019 te zien in VPRO Tegenlicht