Mantelzorg als leerproces in liefde
De laatste weken lees
je veel over mantelzorg. Het appèl op de morele verplichting om 4 uur
mantelzorg te verlenen bij je familielid in een verzorgingshuis van de
Vierstroom deed veel stof opwaaien. In mijn ogen vertroebelt dit wat mantelzorg
eigenlijk is en kan betekenen in de relatie tussen de mantelzorger en degene
die verzorgd wordt. Mantelzorg is veel meer dan je demente moeder vermaken in
het verpleeghuis. Ook jonge kinderen worden thuis verzorgd door hun familie,
jonge vaders en moeders die langdurig ziek zijn worden verzorgd door hun jonge
kinderen, een jonge vrouw met MS wordt thuis verzorgd door haar partner….en al
deze vormen van mantelzorg hebben de mantelzorger én de verzorgde iets te bieden.
Je kunt veel van elkaar leren…… als je wilt.
De relatie
Mantelzorg geef je vanuit de relatie die je met iemand hebt. Als je graag iets voor een ander doet en je helpt mensen vanuit een organisatie als vrijwilliger, dan ben je geen mantelzorger maar een vrijwilliger. Dus het grote verschil tussen vrijwilligerswerk en mantelzorg is dat je als vrijwilliger kunt kiezen wie en hoeveel je wilt helpen. Voor een mantelzorger is dat anders. Als je een gehandicapt kind krijgt, zeg je niet: “Daar zorg ik niet voor”. Als je partner een herseninfarct krijgt en gehandicapt raakt, zeg je niet: “Daar zorg ik niet voor”. Je kunt dat wel zeggen, maar dan heb je een moreel dilemma. Er voor kiezen om niet (meer) voor een kind, ouder, partner te zorgen, is heel lastig. Je kind, ouder, partner moet dan naar een instelling. Je wordt ‘bezoeker’ van je kind, ouder, partner. Dat gaat tegen de oorspronkelijke relatie en binding in. Dat gaat niet zomaar.
Als je als volwassen kind het ouderlijk huis verlaat, wordt de binding met je ouders anders. Er is meer afstand. Dat is een natuurlijke weg. Dat je op latere leeftijd voor je ouder zorgt is ook natuurlijk. Als je als ouder voor je gehandicapte kind zorgt is dat natuurlijk. Dat kind uiteindelijk loslaten, is voor een gezond kind natuurlijk, maar in geval van handicap niet echt mogelijk. Op zijn minst heel erg moeilijk. Als je partner gehandicapt raakt is het logisch dat je daarvoor gaat zorgen. Als je partner uiteindelijk niet meer degene is waar je ‘ja’ tegen hebt gezegd, en je jezelf zodanig moet wegcijferen dat het niet vol te houden is, dan lijkt scheiden een logische stap. Maar juist in zo’n afhankelijkheidssituatie is dat geen gemakkelijke stap.
Het dilemma van het bij elkaar blijven, het voor elkaar zorgen tot de dood, het al dan niet loslaten van je kind, van je partner, van je ouder…. dit is wat mantelzorg zo ingewikkeld maakt. Het kiezen voor jezelf, voor jouw leven, of dat van een dierbare, dat is wat er aan de orde is. Het kiezen voor jezelf voelt als het in de steek laten van de ander. En toch hoeft dat niet altijd zo te zijn.
Je opofferen voor een ander omwille van de lieve vrede, gaat ten koste van de vrede met jezelf. Leren wat de ander je te leren heeft om in de relatie met die ander tóch jezelf te kunnen zijn, dat is een uitdaging. Mantelzorg dwingt je om de relatie onder ogen te zien. Zowel ervoor weglopen als het als morele verplichting aangaan is uiteindelijk voor niemand ‘gezond’. Ergens zal het zich wreken. In chagrijn, in stress, in ziekte, in uitputting, in depressie, in agressie, in mishandeling, in… noem maar op. Maar het durven zien van de relatie als een leerproces, zowel voor jezelf als voor de ander, kan veel geluk en voldoening geven. Voor mij is het een manier van liefde leven.
De relatie
Mantelzorg geef je vanuit de relatie die je met iemand hebt. Als je graag iets voor een ander doet en je helpt mensen vanuit een organisatie als vrijwilliger, dan ben je geen mantelzorger maar een vrijwilliger. Dus het grote verschil tussen vrijwilligerswerk en mantelzorg is dat je als vrijwilliger kunt kiezen wie en hoeveel je wilt helpen. Voor een mantelzorger is dat anders. Als je een gehandicapt kind krijgt, zeg je niet: “Daar zorg ik niet voor”. Als je partner een herseninfarct krijgt en gehandicapt raakt, zeg je niet: “Daar zorg ik niet voor”. Je kunt dat wel zeggen, maar dan heb je een moreel dilemma. Er voor kiezen om niet (meer) voor een kind, ouder, partner te zorgen, is heel lastig. Je kind, ouder, partner moet dan naar een instelling. Je wordt ‘bezoeker’ van je kind, ouder, partner. Dat gaat tegen de oorspronkelijke relatie en binding in. Dat gaat niet zomaar.
Als je als volwassen kind het ouderlijk huis verlaat, wordt de binding met je ouders anders. Er is meer afstand. Dat is een natuurlijke weg. Dat je op latere leeftijd voor je ouder zorgt is ook natuurlijk. Als je als ouder voor je gehandicapte kind zorgt is dat natuurlijk. Dat kind uiteindelijk loslaten, is voor een gezond kind natuurlijk, maar in geval van handicap niet echt mogelijk. Op zijn minst heel erg moeilijk. Als je partner gehandicapt raakt is het logisch dat je daarvoor gaat zorgen. Als je partner uiteindelijk niet meer degene is waar je ‘ja’ tegen hebt gezegd, en je jezelf zodanig moet wegcijferen dat het niet vol te houden is, dan lijkt scheiden een logische stap. Maar juist in zo’n afhankelijkheidssituatie is dat geen gemakkelijke stap.
Het dilemma van het bij elkaar blijven, het voor elkaar zorgen tot de dood, het al dan niet loslaten van je kind, van je partner, van je ouder…. dit is wat mantelzorg zo ingewikkeld maakt. Het kiezen voor jezelf, voor jouw leven, of dat van een dierbare, dat is wat er aan de orde is. Het kiezen voor jezelf voelt als het in de steek laten van de ander. En toch hoeft dat niet altijd zo te zijn.
Leren van de relatie
Ik zie relaties en met name familierelaties als ideale leeromstandigheden. Je bent een familielid niet meteen kwijt bij de eerste de beste ruzie. In mijn eigen leven werden relaties beter door juist wél eens goed de waarheid te zeggen, mijn grenzen aan te geven, te zeggen dat ik iets niet langer pik, of iets écht niet meer wil doen.
Een jaar vóór het overlijden van mijn vader had ik een hele heftige aanvaring met hem. Ik wilde dat hij zich niet langer met mijn zaken bemoeide. Boos liep ik de deur uit. Ik was nooit boos, ik kon eerder niet boos zijn, wel verdrietig. Toen ik 5 minuten later terugkwam, keek hij me met glimoogjes aan. Hij leek trots op me. Het was een opening. Het laatste jaar had ik een prachtige band met mijn vader, terwijl we elkaar daarvoor niet zoveel te vertellen hadden. Ik heb zo op een goede manier afscheid van hem kunnen nemen.
Met mijn partner Wim maak ik regelmatig 'ruzie'. Ook dat heb ik moeten leren. Maar ook bij hem merk ik dat ik er juist respect voor terugkrijg, en dat het hem ook helpt andere wegen voor zichzelf te vinden.
Morele plicht of liefde?Ik zie relaties en met name familierelaties als ideale leeromstandigheden. Je bent een familielid niet meteen kwijt bij de eerste de beste ruzie. In mijn eigen leven werden relaties beter door juist wél eens goed de waarheid te zeggen, mijn grenzen aan te geven, te zeggen dat ik iets niet langer pik, of iets écht niet meer wil doen.
Een jaar vóór het overlijden van mijn vader had ik een hele heftige aanvaring met hem. Ik wilde dat hij zich niet langer met mijn zaken bemoeide. Boos liep ik de deur uit. Ik was nooit boos, ik kon eerder niet boos zijn, wel verdrietig. Toen ik 5 minuten later terugkwam, keek hij me met glimoogjes aan. Hij leek trots op me. Het was een opening. Het laatste jaar had ik een prachtige band met mijn vader, terwijl we elkaar daarvoor niet zoveel te vertellen hadden. Ik heb zo op een goede manier afscheid van hem kunnen nemen.
Met mijn partner Wim maak ik regelmatig 'ruzie'. Ook dat heb ik moeten leren. Maar ook bij hem merk ik dat ik er juist respect voor terugkrijg, en dat het hem ook helpt andere wegen voor zichzelf te vinden.
Je opofferen voor een ander omwille van de lieve vrede, gaat ten koste van de vrede met jezelf. Leren wat de ander je te leren heeft om in de relatie met die ander tóch jezelf te kunnen zijn, dat is een uitdaging. Mantelzorg dwingt je om de relatie onder ogen te zien. Zowel ervoor weglopen als het als morele verplichting aangaan is uiteindelijk voor niemand ‘gezond’. Ergens zal het zich wreken. In chagrijn, in stress, in ziekte, in uitputting, in depressie, in agressie, in mishandeling, in… noem maar op. Maar het durven zien van de relatie als een leerproces, zowel voor jezelf als voor de ander, kan veel geluk en voldoening geven. Voor mij is het een manier van liefde leven.
Je kunt wel timmervrouw worden, Cora. Je hebt namelijk alweer de spijker op z'n kop geslagen. 'k Zou willen, dat ik zo de feiten op een rijtje kon zetten.
BeantwoordenVerwijderenHartelijke groet, Wim Klein.
Dankjewel Wim, heel fijn te horen. En jij reikt mede de spijkers aan... mooi he!
VerwijderenLeren wat de ander je te leren heeft om in de relatie met de ander tóch jezelf te kunnen zijn. Dat vind ik een prachtige omschrijving, Cora. Mantelzorg zo bezien en aangaan, als een manier van liefde leven. Hartverwarmend!
BeantwoordenVerwijderenHartelijke groet,
Karien
Mooi Karien zoals je het omschrijft in die ene zin. Dank je!
VerwijderenBeste Cora,
BeantwoordenVerwijderenWat mooi geschreven! Dit is echt een warm- en menselijke blog.
Dank ook voor jouw reactie op het woonz-blog.
Hartelijke groet,
Annemiek Schut
Dit heb je prachtig verwoord Cora.
BeantwoordenVerwijderenJammer genoeg gebeurt het niet overal op de juiste manier.