Mag je het ook anders zien?

De afgelopen weken keek ik naar het TV programma 'Filemon en de complotten'. In de vijf afleveringen van het programma gaat Filemon Wesselink in gesprek met mensen die verbanden tussen dingen zien die niet iedereen ziet. Sommige dingen gaan me boven de pet. Maar wat de mensen die bedenkingen hebben rondom corona en de maatregelen zeggen, kan ik goed volgen. De conclusie die Filemon op het eind van het programma trekt, maakt voor mij veel duidelijk.

Complot of visie?

Hoe mensen worden gelabeld als 'complotdenkers' en 'wappies' boeit me. Ik zweeg het afgelopen jaar ook regelmatig om maar geen 'wappie' te worden genoemd. Maar ben ik een 'complotdenker' omdat ik vragen stel en niet alles voor zoete koek aanneem? 

Mijn vader had het al dertig jaar geleden over het gevaar van de Chinezen. Dat was in de jaren dat het gevaar in onze hoofden vooral van Rusland of de voormalige Sovjet Unie kwam. China was nog een soort van ontwikkelingsland waar de mensen heel handig waren in het namaken van door ons bedachte spulletjes. Chinese kwaliteit betekende 'goedkoop en heel kort houdbaar'. Daar ging geen enkele dreiging van uit. Toch voorzag mijn vader dat de Chinezen op slinkse wijze, bijna ongemerkt de wereldorde zouden gaan bepalen. Na zijn dood zei mijn moeder:"Papa wist de dingen altijd al ver vooruit." Mijn moeder vond zijn ideeën vaak onzin, kon het daar ook niet echt met hem over hebben. Maar achteraf zag ze wel, dat hij toch vaak gelijk had. Was mijn vader een complotdenker? Of was hij visionair? Zag hij verbanden die anderen nog niet zagen?  Wat ik wel weet is dat hij graag met vrienden over zijn ideeën van gedachten wisselde.

Zwart-wit denken

Ik had nooit wat met complottheorieën. Dat er complottheorieën bestaan over bijvoorbeeld de aanslag op de Twin Towers in New York of de moord op Kennedy ontdekte ik pas toen ik me ging verdiepen in het complotdenken rondom corona. Toch had ik direct toen ik die vliegtuigen in de Twin Towers zag vliegen, andere gedachten dan iedereen om me heen en de krant en TV. De afschuw over de aanslagplegers, de angst voor verdere aanslagen en de behoefte om alles te beveiligen maakten mij bang. Ik voorzag dat onze behoefte om alles te bewaken en te beveiligen juist onze vrijheid zouden gaan beperken. Uit naam van verdediging van de westerse vrijheid, creëerden we onze eigen 'onvrijheid'. Reizen was vanaf toen niet meer zo vrij. Het terrorisme groeide en de bedreiging lag overal op de loer. De toenmalige Amerikaanse president Bush zei dat iedere natie in de wereld een keuze moest maken tussen of de kant van Amerika kiezen, of die van de terroristen: "Every nation, in every region, now has a decision to make. Either you are with us, or you are with the terrorists."  'War on terror' was geboren. 

Ik dacht niet zo zwart-wit. Ik kon me niet vinden in die oorlogstaal en dacht hiermee creëer je je eigen oorlog. Ik was banger voor de veiligheidsmaatregelen en de oorlogstaal dan voor de jongeren die op hun manier de strijd aangingen tegen de westerse suprematie over de wereld. Ik wilde ze begrijpen, ik wilde dat men het gesprek aanging. Maar daarvoor leek het al te laat. Het was 'wij' tegen de 'terrorist'. Wat is eigenlijk een 'terrorist'? Ik vind de volgende definitie: 'Een terrorist is iemand die geweld pleegt om een politiek doel te bereiken'. Interessant om je af te vragen wie dan eigenlijk de terrorist is. Is het misschien zelfs een strijd tegen onszelf?

Als je een vraag stelt ben je tegen!

Toen corona kwam, schoten we ook massaal in de beheers- en controle stand. De eerste week, misschien zelfs twee weken, was ik daar blij mee. Duidelijke taal: 'Blijf thuis!'. Langzamerhand verkregen we meer zicht op wat er mogelijk aan de hand was. De aanpak werd langzamerhand niet meer zo eenduidig. De consequenties van de maatregelen waren niet voor iedereen even goed te hanteren. De boodschap 'was je handen kapot' was voor mij een spelbreker. Je huid is een natuurlijke barrière tegen indringers van buiten. Als je huid kapot is, is dat een opening in je natuurlijke afweer. De gewone mondkapjes hielpen wel of niet, maar we moesten ze op om ons bewust te blijven van de dreiging van het virus. En toen de app kwam waarmee je gewaarschuwd zou worden als je bij een besmet iemand in de buurt zou zijn geweest, deed me helemaal aan het boek 1984 van George Orwell denken. Ik vroeg me af waar dit naartoe ging. Ouderen die alleen in een verpleeghuis moesten sterven. Zoveel onmenselijkheid begreep ik niet. Waren de maatregelen wel in verhouding tot de ernst van de kwaal? Moeten we iedereen koste wat kost in leven willen houden? 

Ik had steeds meer vragen waar ik een antwoord op zocht. Maar ik merkte steeds meer dat het stellen van een vraag niet vrij was. Zonder dat je het wilde werd je in het kamp van voor- of tegenstander van de overheidsmaatregelen geduwd. Maar ik ben niet voor of tegen.... ik ben op zoek naar de weg. En die vind ik door vragen te stellen, door het gesprek aan te gaan. Zelfs in mijn familie wordt dat niet altijd goed begrepen. Vragen worden geïnterpreteerd als 'tegen'. 

Om me heen zag ik mensen polariseren. Voorstanders gaan trots met een injectiespuit in de arm op de foto.  Ik zie dat een beetje als 'provoceren'. Eerder nam je ook niet op die manier je hepatitisinjectie in ontvangst. De mensen die vraagtekens bij de maatregelen zetten vinden elkaar op social media. Als daar dan posts met andere geluiden dan die van de overheid, worden verwijderd, gaan ze 'ondergronds'. De spreekbuizen van de overheid noemen deze mensen 'complotdenkers' of 'wappies'. Koren op hun molen; 'Zie je wel, ze nemen ons niet serieus'. Het is wij tegen de 'wappies'. De overheid heeft hiermee volgens mij een eigen vijand gecreëerd. Als dan ook de coördinator terrorisme bestrijding deze mensen als potentieel gevaar voor de samenleving bestempeld, zijn we daar waar niemand wil dat we zijn. Behalve dan degenen die alles aangrijpen om een relletje te schoppen. Maar dat zijn er veel minder dan degenen die begonnen als 'vragenstellers'. 

De overheid creëert haar eigen vijand

In mijn ogen creëer je als overheid met een eenzijdig geluid richting burgers je eigen vijand door vragenstellers, critici, mensen met een ander geluid te labelen als 'complotdenker/wappie'. Daarmee label je ze impliciet als 'niet serieus te nemen'. Welk belang heeft de overheid erbij om een deel van haar burgers op voorhand niet serieus te nemen? Dat waar de zogenaamde 'complotdenker' als vragensteller voor probeerde te waarschuwen wordt hiermee de door allen ongewenste waarheid. En de 'complotdenker' wordt weer bevestigd in dat waarom hij vragen bij de coronamaatregelen had. De overheid is onbetrouwbaar. Want dat was een conclusie van Filemon Wesselink in zijn programma; Wat 'complotdenkers' gemeenschappelijk hebben zijn slechte ervaringen met de overheid. Het niet serieus nemen van vragen en andere ideeën werkt radicalisering in de hand.

Naar aanleiding van dit alles ga ik in gesprek met mijn partner Wim. Hij noemt me af en toe ook een 'wappie' en begrijpt niet waar ik me zo druk om maak. "Gewoon je eigen gang gaan", zegt hij me vaak. Ik vraag hem of hij de overheid vertrouwt. "Nee, maar zo werkt het systeem nu eenmaal, dat kun je niet veranderen", zegt hij. "Maar vind jij dan alles goed?" vraag ik hem. "Nee, maar je kunt het nooit voor iedereen goed doen als overheid. Je moet als individu altijd blijven opkomen voor jezelf, je eigen weg vinden binnen de mogelijkheden. Stemmen op de politieke partij die het dichtst bij jouw kijk op de wereld staat, lid worden van bijvoorbeeld een vakbond om je te helpen op te komen voor belangen." Hij accepteert het systeem van de overheid, is het met veel dingen niet eens en kiest voortdurend zijn eigen weg. Na zo'n gesprek met hem kan ik dat ook weer. Maar om mijn eigen weg (weer) te vinden heb ik af en toe zo'n gesprek nodig. Een gesprek waarbij ik zonder meteen in een hoek te worden geplaatst mijn gedachten en wantrouwen kan uiten. Waarbij ik vragen kan stellen die niet meteen als 'tegen' worden opgevat. Pas dan kan ik ook de overheid weer begrijpen. Het is gewoon nooit goed. 

In gesprek om de ander te willen begrijpen in plaats van te overtuigen

Waarom niet gewoon met elkaar in gesprek gegaan? De echte waarheid bestaat niet, die maken we samen!

Naar mijn mening bestaan 'complotdenkers' niet, maar worden mensen die er andere gedachten op na houden dan de gewenste, zo genoemd door hen die zich niet in hun gedachten en achterliggende motieven willen verdiepen. Waarmee men ze dus op voorhand uitsluit voor een open gesprek. Een gesprek op zoek naar wat ons bindt in plaats van wat ons verdeelt.





Reacties

  1. gedeeld op https://www.facebook.com/groups/762542934481469

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Wat een inspirerende blog heb je weer geschreven, Cora! Altijd fijn om gelijkdenkende (of dwarsdenkende?) mensen te treffen die daar op een heldere manier woorden aan kunnen geven.

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten